Тӱйӄул шэ̄ (чуй. Тюйкууй сиэ; руж. тюйкумский диалект) — ура́лӷэл шэ̄чарҗе́л, чу́мэлшэ̄ҳе оӄӄэрӄо́нҗэл э̄җдэ э̄я.
На шэ̄ҳе угот Малча́нвэт аймаӄӄэт ҷэнҷадэт. Та шэ̄ чумэл шэ̄утэ пӧа.
Э̄җэтӄэдэ
Тӱйӄул шэ̄ӷэт э̄җифадэт варӷ ӄандар чумэл э̄җифатэутэ пӧэт, ундо кыба лаӷа пӧгунжӓлк кулватта. Э̄җэтӄо:
пелека - pleekka
варӷ - varg
мат (онэк э̄җ) - man
Ныльҗик тӱйӄула ӄулваттэҳадэт, натӄо таблат тамдэр урук тамоӷэт иппа, сӱссыӷуй шэ̄утэ тӱйӄул шэ̄ пӧэт.
Шэ̄т ҷвэҷпонтар
Тӱйӄулҗӓре Малчанвэл аймаӄӄэт ӄулватпадэт, Чулы́мӄыгеӷэндо Ча́якыгеӷэнд та ӄулвалҗэт понтар ти̇лҗа.
Ӄулватпэдэлӄула
Ти̇ ӄоднай на шэ̄ҳе а̄ ӄулватта, натӄо тӱйӄулҷвэҷоӷэт а̄ оӄӄэр тӱйӄул тамдэр варгэҳа. Начаӷэт тыла, ҷогала (кыбыжок) тӱйӄулаҳе варгыҳадэт ай нӓннэ ружэлӄула арӄ нӓӄӄэлпелекаӷэл тамдэрла та ӄадэронд тӧмбат. Нашаӄӄэт ни̇к онҗ э̄җэндэгунҗӓлӄ ай тамдэргэлэпомындэландэгунҗӓлӄ тӱйӄула чаӈгвэҳадэт.